De meest voorkomende mankementen die pianisten tegenkomen tijdens het pianospelen:

1. Toetsen weigeren
2. Doffe klank na het aanslaan van een of meer toetsen
3. De piano of vleugel klinkt door nadat de toets losgelaten is.
4. Hamerkoppen die meerdere keren aanslaan terwijl de speler maar 1 keer de toets indrukt
5. Te grote verschillen in aanslag. De ene toets voelt zwaarder en/of komt langzamer omhoog dan de andere
6. Trillers zijn moeilijk te maken. Niet voldoende repetitie in een toets.
7. Glissandospel gaat moeizaam.

1. Toetsen weigeren

Dit kan allerlei oorzaken hebben:

• De toetsen aan de voorkant of speelkant lopen niet vrij in hun voordrukstiften.
  Oplossing: De invoeringen van kernlaken dienen gekweld te worden door een speciale kweltang.
• De opstoters komen niet onder de hamerborsten terug bij piano`s en onder de hamerrollen (rouletten) bij vleugels.
  Oplossing: Bij piano`s dienen de piloten omhoog of omlaag gedraaid te worden. Opstoterlucht in- of uitdraaien of ook wel opstoterregulering genoemd. Bij vleugels wordt de brug met repetitieveer een streepje van ongeveer 0,1 mm boven de opstoter gedraaid. De opstoter zelf wordt recht onder de roulettekern gedraaid zodat de verticale zijde van de kern aan de hamerkopkant gelijk staat met de verticale zijde van de opstoter aan de hamerkopkant. Al deze werkzaamheden moeten nauwkeurig met veel gevoel en geduld uitgevoerd worden.
• Draaipunten bij verschillende kapsels lopen niet vrij en naar behoren d.w.z. Een beetje weerstand niet te los en niet te vast. De bovenhamers moeten ongeveer 2-5 gram weerstand hebben. Ze mogen niet zijdelings gaan bewegen als ze richting snaren gaan.
  Oplossing: De asjes soepeler maken met bijvoorbeeld CLP of een eigen gemaakte oplossing van water, zeepsop en alcohol. Als dat niet baat of helpt dan dient men de kapsels met hun draaipunten te verkernen. Het oude asje wordt verwijderd en het nieuwe asje wordt passend in het invoergaatje aangebracht. Het invoergaatje wordt met een ruw gemaakt asje opgeruimd en passend gemaakt. Het asje mag daarbij niet te gemakkelijk en ook niet te stroef in het invoergaatje lopen. Ook weer moet dit precies en nauwkeurig gebeuren. Veel ervaring door het vele doen is hierbij vereist.
• Onderdelen van piano`s of vleugels lopen tegen elkaar aan.
  Oplossing: Bij toetsen die aanlopen kunnen de invoeringen versleten zijn of de klavierstiften staan niet goed opgesteld. Is dat het geval dan dienen de toetsen opnieuw ingevoerd te worden met kernlaken of geweven cashmirvilt plus de stiften weer in de juiste opstelling gebracht te worden.Allerlei gereedschapjes speciaal voor ons pianotechnisch vak werden hiervoor ontwikkeld.

Er bestaat nog een breed scala aan oorzaken, maar dat wordt of te technisch en te gedetailleerd in deze korte beschrijving.

2. Doffe klank na het aanslaan van een of meer toetsen

• Dempers die niet van de snaren afgaan.
  Oplossing: De dempers kunnen d.m.v. het buigen van de demperlepeltjes op een halve gang of indien mogelijk grotere gang van de hamerkoppen worden gereguleerd. Als de pianist zijn vingers ontspant maar de toets wel een beetje ingedrukt houdt mogen de dempers ook weer niet direct dempen. Hij/zij kan het ook enigszins met het rechterpedaal regelen om nog een vollere klank te behouden. Alles moet het speelplezier van de pianist verhogen.
• Hamerkoppen blijven op de snaren hangen of kleven.
  Oplossing: De opstoters bij piano`s moeten eerder onder de hamerborsten vandaan komen. Bij vleugels is dat in principe hetzelfde maar dan eerder onder de hamerrollen of rouletten vandaan komen. Wij spreken hier van het reguleren van de afval. In het engels: letoff en het duits: Auslösung.
• De vangers staan net voordat de hamerkop de snaar aanslaat te dicht op de contravangers of staartstukken bij vleugels. De hamerkop blijft op de snaar gekleefd.
  Oplossing: Vangers kreppen met een speciale kreptang zodat de bovenhamer op ongeveer 15 mm van de snaar gevangen wordt.
• De zogenaamde afknikschroef bij vleugels staan te hoog.
  Oplossing: afknikschroef naar benedendraaien en dat samen met het afvaldopje goed reguleren zodat de afval op ongeveer 2 mm en de afknik op ongeveer 4 mm van de snaar komt.
• Een bassnaar is “dood” qua klank doordat het koper om het staaldraad vastgeroest zit. Of er zit ander vuil tussen zodat de snaar niet vrijuit kan klinken. Het koperdraad moet meewerken met de golven makende staalsnaar onder het gesponnen koper. Er worden zowel transversale als longitudinale golven geproduceerd nadat de hamer met zijn energie de bassnaar aanslaat.
  Oplossing: Een nieuwe bassnaar met de exacte maten spinnen. Wij spinnen zelf. Mocht de oude bassnaar door welke redenen ook (al eerder vervangen) afwijken van zijn buren dan houden we daar rekening mee. De kern van staaldraad kan van rond draad of zeskantig draad zijn. De opbouw van boventonen (harmoniciteit of bij piano`s en vleugels inharmoniciteit vanwege afwijkingen genoemd) moet passen voor die bepaalde toon en vervolgens passen tussen de andere tonen.
• Een snaar is gebroken. Dit vindt vaak plaats na het optrekken van de snaar. De snaar breekt vaak in de niet klinkende delen dichtbij de stempen of aanhangstift of kamstift. Daar maakt de snaar bochten en daar is de spankracht ook het hoogst.
  Oplossing: Wij kunnen die snaar vervangen met een nieuwe passende snaar. De dikten van de snaren lopen met 0,025 mm op d.w.z. de dunste is 0,625 mm en de daarop volgende dikkere is 0,650 mm en de daarop dikkere is 0,675 mm enz.Ongeveer 35 dikten zijn verkrijgbaar. De snaar van 0,625 mm dikte met een lengte van 415 meter weegt ongeveer 1 kilogram. Hoe dikker hoe minder lang de snaar is om aan 1 kilogram te komen.

3. De piano of vleugel klinkt door nadat de toets losgelaten is.

• Dempers dempen de snaren niet meer. Daarbij kan de verticaal opgestelde pedaalstok te hoog afgesteld staan. De pedaalstok is weer verbonden met de horizontaal opgestelde pedaalregeerstok en uitmondend in de pedaalschelp. De demperstang komt niet meer terug en houdt de dempers van de snaren af. Bij vleugels heeft de demperrustlat dezelfde functie als de demperstang in een piano.
  Oplossing: Alle onderdelen bij een piano  weer goed op elkaar afstellen en repareren: opnieuw bevilten, demperstok gladmaken, demperstang met een terugdrijvende veer in lerenzakje voorzien, regeerstok op de pedaalbodem vastschroeven en de U vormige veren vervangen. Zelfs kan het pedaalwerk in zijn geheel aan vervanging toe zijn. Wij voeren al  deze werkzaamheden in goed overleg met de klant uit. Bij vleugels moet de draaibaar opgestelde rustlat weer naar behoren gaan functioneren. Ook kijken wij naar de verticaal opgestelde delen van het pedaal  in de pedaallier en kijken of delen vervangen moeten worden.
• Dempervilt wat niet meer goed afdempt. Bij vleugels kunnen de demperdraden niet meer goed functioneren.
  Oplossing: Dempervilt vernieuwen bij piano`s en vleugels en bij vleugels in het bijzonder de demperdraden zodanig kreppen dat ze weer goed functioneren. De stand van de demperdraden bij piano moeten ook gekrept worden nadat het vilt vervangen is . De dempers moeten na al het werk gelijk van de snaren afgaan en goed dempen.

4.Hamerkoppen die meerdere keren aanslaan terwijl de speler maar 1 keer de toets indrukt

• De opstoter (zie afbeelding van beide mechanieken) blijft onder de hamerborst bij piano`s en onder de roulette bij vleugels staan trommelen of pappelen.
  Oplossing: Bij piano`s opstoterlucht uitschroeven van de piloot. Bij vleugels kan er te weinig nadruk zijn waardoor de opstoter onder de roulette blijft natrommelen. Voldoende nadruk instellen hangt af van de diepgang van de toets, de stijghoogte van de hamerkop, van de juiste afknik en afval.
• De hamer wordt niet gevangen door de vanger.
  Oplossing: Vangerstand reguleren. Zowel bij piano`s en vleugels komt hierbij ook de juiste diepgang om de hoek kijken.
• Trekveertjes en/of treklusjes aan de hamernoot bij piano`s zijn gebroken.
  Oplossing: Nieuwe trekveertjes en/of treklusjes aanbrengen.

Hiernaast kunnen er meerdere oorzaken zijn die meespelen dat de hamer aan het trommelen is terwijl je maar 1 keer de toets indrukt. Zoals gebroken trekveertjes, versleten vangervilt en contravangerleer en bij vleugels in het bijzonder te gladde hamerkopstaarten.

5. Te grote verschillen in aanslag. De ene toets voelt zwaarder en/of komt langzamer omhoog dan de andere.

• Het speelgewicht is niet goed en gelijk . Het speelgewicht wordt zowel door het neergewicht als door het opgewicht bepaald. Ook verschillende frictiewaarden in het mechaniek kunnen invloed hebben op hoe een toets aanvoelt.
  Oplossing: uitgebreid analyseren van de hele geometrie:de opstelling van alle onderdelen, de denkbeeldige krachtlijnen enz. en ook de zwaarte van alle beweegbare onderdelen. Er zijn na het meten allerlei formules beschikbaar om een ideaal gelijkmatig beeld te krijgen waar “de schoen wringt “. Verplaatsen van onderdelen als piloten en onderhamers(schroefbalk bij vleugels)en het uitloden van toetsen behoren tot onze werkzaamheden om een ideale aanslag te bewerkstelligen. Het is niet mogelijk om in dit bestek verder in details te treden.

6. Trillers zijn moeilijk te maken. Niet voldoende repetitie in een toets.

• De terugslag gaat te langzaam. Het opgewicht is te laag. Ook bij een te zware neergewicht kan de speler moeite hebben met het maken van trillers.
  Oplossingen: Uitloden van de toetsen, frictie uit de beweegbare delen halen d.m.v. kapselverkerning vernieuwen of insmeren en hamerrollen of- borsten met talkpoeder of iets dergelijks inwrijven.
• Repetitieveren bij vleugels werken niet naar behoren om sneller te kunnen spelen.
  Oplossing: Veren aanspannen naar de juiste spanning. Bashamerkoppen gentle omhoog en de hogere oplopend wat sneller. In muziektermen: van Andante in de bas naar Allegro moderato in de hoogste toon. Het springen mag niet voelbaar zijn in de toetsen bij het aanslaan.
• Te diep in moeten drukken van de toetsen is ook een probleem voor het maken van trillers.
  Oplossing:Indien mogelijk de diepgang kleiner maken. De eerste fortepiano`s hadden een kleinere diepgang en ook de onderdelen waren lichter en werd er gemakkelijker gebruik gemaakt van trillers zoals in de muziek van Bach, Mozart en Beethoven.

7. Glissandospel gaat moeizaam.

• Te diepe aanslag.
  Oplossingen: zie bij punt 6.
• Ongelijke hoogten van witte en zwarte toetsen.
  Oplossing: De balansmoesjes van papier toevoegen of vervangen door dunne of weghalen zodat het klavier weer op gelijke hoogte ligt.
• Te hoge zwarte toetsen zodat het moeilijker wordt de zwarte in een glissandospel in te lassen.
  Oplossing: zie 7b.

Met deze punten geef ik in het kort een beeld van wat je tijdens het spelen van een piano of vleugel kan aantreffen. Vreeken Pianoservices bieden de juiste oplossing om op uw piano of vleugel weer optimaal te kunnen spelen. Onze leuze is dan ook: “Veel speelplezier op uw klavier” en dat “Stemt tot tevredenheid”